“Hoe bereiken we de mensen die nog niet met duurzaamheid bezig zijn?”
Dat is misschien wel de meest gestelde vraag die we krijgen van organisaties. Logisch, want het voelt alsof dáár de grote winst ligt: als we die groep in beweging krijgen, dan zijn we er toch?
In de praktijk werkt het net wat anders. Het bereiken van een social tipping point – het moment waarop duurzaam denken en doen het nieuwe normaal wordt – draait niet om iedereen in één keer mee te krijgen. Het gaat erom dat we slim beginnen bij de juiste groepen, zodat een sneeuwbaleffect ontstaat die vanzelf groter wordt en de hele organisatie bereikt.
In deze blog leg ik uit wat het social tipping point in duurzaamheid betekent, waarom 20–25% van de mensen genoeg is om een kantelpunt te bereiken, en hoe The Footprint Challenge dit concreet maakt in organisaties.
Wat is een social tipping point?
Een social tipping point is het kantelpunt waarop een bepaalde overtuiging of gedragsverandering breed wordt omarmd en de norm wordt.
Het vuurwerkverbod is een voorbeeld van een social tipping point. Vuurwerk afsteken was jarenlang “gewoon” en hoorde bij de traditie van Oud & Nieuw. Maar steeds meer mensen begonnen de negatieve kanten te zien: veiligheid van hulpverleners, gewonden op de spoedeisende hulp, luchtvervuiling, dieren die in paniek raakten. Langzaam groeide de groep die vraagtekens zette bij die oude gewoonte. En nu is er door een verschuiving in het maatschappelijke debat ook politiek draagvlak en komt er een vuurwerkverbod.
De verschillende groepen in de organisatie
Als we kijken naar hoe mensen zich verhouden tot duurzaamheid, zien we grofweg vijf groepen (zie ook de illustratie van het social tipping point):
- Aanjagers: Groen is voor hen al het nieuwe normaal. Zij lopen voorop en inspireren anderen door hun enthousiasme.
- Sympathisanten: Ze zijn al bezig en willen graag meer doen.
- Welwillenden: Ze willen wel bijdragen, maar weten nog niet goed hoe en waar te beginnen.
- Onverschilligen: Ze zijn er niet zo mee bezig.
- Afwijzers: Zij geloven niet in klimaatverandering of willen er niets mee doen.
Het geheim van het bereiken van een social tipping point is: focus niet op iedereen tegelijk, maar op de eerste drie groepen.
Waarom juist díe groepen?
Veel organisaties maken de fout door te veel aandacht te besteden aan de mensen die weerstand bieden. Dat kost veel energie en levert vaak weinig op. De kracht zit juist in de groene middengroep: de aanjagers, sympathisanten en welwillenden.
- Aanjagers zijn je natuurlijke ambassadeurs, vaak intrinsiek gemotiveerd. Ze inspireren door hun enthousiasme en laten zien wat er mogelijk is.
- Sympathisanten zijn de groep die al stappen zet, maar graag meer wil doen. Met de juiste tools en inspiratie kun je hun impact verdubbelen.
- Welwillenden vormen vaak de grootste groep. Zij zeggen: “Ik wil wel, maar ik weet niet hoe.” Als je hen handelingsperspectief geeft, gaan ze wél aan de slag.
Door met hen te werken, creëer je positieve energie. De rest gaat mee omdat het aantrekkelijk wordt om onderdeel te zijn van die beweging.
De rol van The Footprint Challenge
Bij The Footprint Challenge werken we al meer dan tien jaar aan precies dit. Wij maken duurzaamheid concreet, leuk en haalbaar. En dat werkt: de aanjagers krijgen meer impact, sympathisanten zetten extra stappen, en welwillenden ontdekken wat ze kunnen doen.
We richten ons bewust op de groepen die al nieuwsgierig zijn of in actie willen komen. Dat betekent niet dat we de rest negeren, maar de grootste versnelling zit in die eerste 20–25%.
Zo pakken we het aan:
- Van bewustzijn tot activatie
Met onze 40-daagse Footprint Challenge nodigen we alle medewerkers uit om zelf impact te maken met kleine acties rond voeding, energie, mobiliteit of afval. Thuis en op werk. Zo ontstaat betrokkenheid én eigenaarschap.
Waarom is het belangrijk om mensen uit te nodigen om mee te doen? Dat lees je in deze blog.
- Ambassadeurs
We werken met een groep medewerkers die ambassadeurs worden binnen de organisatie. Zij zorgen voor zichtbaarheid en inspireren hun collega’s. - Handafdruk vergroten
We leggen niet alleen de nadruk op het verkleinen van de voetafdruk, maar juist ook op het vergroten van de handafdruk: de positieve impact die je kunt hebben door anderen te inspireren en te beïnvloeden.
Zo ontstaat een vliegwiel: wie meedoet, wordt een inspiratiebron voor collega’s. En dat is precies hoe je een social tipping point bereikt.
Samenwerken met de Rijksoverheid: 150.000 medewerkers bereiken
Een bijzonder voorbeeld is onze samenwerking met de Rijksoverheid. Samen met partners bouwen we aan een duurzame beweging met als doel de komende jaren een social tipping point te bereiken en zo alle 150.000 medewerkers te activeren. Wanneer zo’n kritische massa duurzaam denken en doen omarmt, heeft dat een enorme uitstraling naar de rest van Nederland. Zo bouwen we niet alleen binnen organisaties aan een social tipping point, maar versterken we ook de bredere maatschappelijke transitie.
Deze samenwerking valt onder de Duurzame CAO Rijk en wordt uitgevoerd door impactpartners GreenMind, Climate Fresk, Think Big Act Now, KlimaatGesprekken en The Footprint Challenge.
Een verhaal dat we nooit vergeten
En soms gebeurt er iets dat alle theorie overstijgt.
Bij een klant, een grote frisdrankenfabrikant, deed een medewerker mee die luid en duidelijk zei: “Ik geloof niet in klimaatverandering. En ik ben zeker niet van plan mijn gedrag te veranderen.”
Iedereen dacht: oké, die doet misschien voor de vorm mee en haakt dan af. Maar wat gebeurde er? Hij ging er vol in. Hij ging aan de slag met zijn acties, gaf feedback, liet zich verrassen door de impact die hij zelf maakte! Aan het eind van het programma was hij degene die anderen mee trok, nieuwe acties initieerde en collega’s inspireerde. Hij groeide uit tot een van de grootste ambassadeurs.
Zo zie je: zelfs wie begint als afwijzer, kan door de kracht van de groep transformeren.
Waarom je niet meteen iedereen hoeft mee te hebben
Duurzame verandering is een proces. Verwachten dat de hele organisatie in één keer enthousiast aanhaakt, is vaak vragen om teleurstelling.
Het is veel effectiever om een beweging te creëren waarin mensen zien dat hun collega’s stappen zetten, dat het leuk en haalbaar is, en dat het bijdraagt aan iets groters. Dan volgt de rest vanzelf.
Bovendien geldt: wie vandaag onverschillig lijkt, kan morgen geïnspireerd raken door een collega die met plezier laat zien wat er allemaal mogelijk is.
De sleutel: ambassadeurs
Een social tipping point bereik je niet door top-down beleid. Natuurlijk zijn duidelijke doelen en strategie belangrijk, maar de echte verandering komt van binnenuit.
Ambassadeurs spelen daarin een sleutelrol. Zij zijn de mensen die al intrinsiek gemotiveerd zijn en die anderen kunnen meenemen.
Bij The Footprint Challenge werken we daarom met ambassadeurs. Zij worden het gezicht van het programma. We geven hen handvatten, tools en voorbeelden, zodat zij hun impact kunnen vermenigvuldigen. En dat werkt: in veel organisaties zien we hoe een kleine groep ambassadeurs langzaam maar zeker de cultuur verandert.
Wat organisaties kunnen doen om het social tipping point te bereiken
Wil je als organisatie sneller naar dat kantelpunt? Dan zijn er een paar belangrijke stappen:
- Richt je op de juiste groep: Investeer in aanjagers, sympathisanten en welwillenden.
- Maak het concreet: Geen vage slogans, maar praktische acties waar mensen direct mee aan de slag kunnen.
- Creëer positieve energie: Laat zien dat duurzaamheid leuk en inspirerend is, in plaats van zwaar of belerend.
- Zet ambassadeurs in: Geef medewerkers de rol van inspirator en rolmodel.
- Vier successen: Deel verhalen en resultaten, zodat iedereen ziet dat het werkt.
Samen naar het kantelpunt
Het social tipping point bereiken is geen utopie, het is dichterbij dan we denken. Als 20–25% van de medewerkers duurzaam denken en doen omarmt, verandert de hele organisatie.
Met The Footprint Challenge helpen we organisaties om dat punt te bereiken. Door te werken met aanjagers, sympathisanten en welwillenden, creëren we een positieve beweging die steeds groter wordt. Het resultaat: duurzaamheid wordt niet een apart project, maar een vanzelfsprekend onderdeel van de cultuur.
Dat is precies wat nodig is om samen de sprong te maken naar een toekomstbestendige organisatie.
En wie weet, misschien is je grootste ambassadeur straks wel die ene collega waarvan je het nóóit had verwacht.
